Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyalarining xulosa qismi mazmuni va metodikasini takomillashtirishning ilmiy-nazariy asoslari

21.10.2025

Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining xulosa qismi – dissertatsiya bo‘ylab olib borilgan ilmiy izlanishlarning umumlashgan natijalarini, erishilgan yangiliklarni, tadqiqotning ilmiy ahamiyatini va istiqboldagi qo‘llanilish imkoniyatlarini ko‘rsatadi.

Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining xulosa qismini tuzilmasi

1. Kirish

Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va tadqiqot maqsadi eslatib o‘tiladi.

Umuman olib qaraganda tadqiqot qanday ilmiy muammoni yechishga qaratilgani qisqacha taqdim etiladi.

2. Asosiy natijalar

Dissertatsiyada erishilgan asosiy ilmiy natijalar bayon qilinadi.

Har bir natija dissertatsiyaning bo‘limlariga bog‘lanadi (masalan: “Birinchi bobda ... natijasi sifatida ...”).

Tadqiqotning ilmiy yangiligi alohida ko‘rsatib o‘tiladi (agar mavjud bo‘lsa — yangi yondashuv, model, metodika, tahlil vositasi, termin, tasnif va h.k.).

3. Nazariy ahamiyati

Olingan natijalarning ilmiy soha uchun qanday nazariy hissa qo‘shgani tahlil qilinadi.

4. Amaliy ahamiyati

Tadqiqot natijalari qayerda, qanday sharoitda qo‘llanishi mumkinligi bayon qilinadi.

Tavsiyalar, metodikalar, modellar amaliyotga joriy etilgan bo‘lsa, bu holatlar keltiriladi.

5. Tadqiqot natijalari asosida yaratilgan ishlar

Tavsiya etilgan metodikalar asosida ishlab chiqilgan vositalar, platformalar, darsliklar yoki normativ hujjatlar mavjud bo‘lsa, qisqacha ko‘rsatib o‘tiladi.

6. Dissertatsiyaning cheklovlari va istiqboldagi yo‘nalishlar

Tadqiqot doirasidagi cheklovlar (agar bo‘lsa) ko‘rsatiladi.

Mavzuning keyingi bosqichda qanday yo‘nalishlarda davom ettirilishi mumkinligi bayon qilinadi.

Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining xulosa qismini yozishda amalga oshiriladigan muhim talablar

Talab

Tavsif

Lakoniklik

Xulosa qisqa, lo‘nda, ammo ma’noli bo‘lishi kerak (odatda 3–5 sahifa oralig‘ida).

Konkretnost (aniqlik)

Noaniq iboralar o‘rniga aniq raqamlar, model nomlari, dalillar keltiring.

Moslik

Xulosa bo‘limidagi har bir natija dissertatsiyaning asosiy bo‘limida isbotlangan bo‘lishi shart.

Ilmiy uslub

Rasmiy, neytral, ilmiy-analitik tilda yozilishi kerak. Emotsional, baholovchi so‘zlardan qoching.

Plagiatdan xoli bo‘lishi

O‘ziga xos uslubda yozing. Hech bir joydan ko‘chirib olinmasligi zarur.

 

Falsafa doktori (phd) dissertatsiyasining xulosa qismini yozishga namuna

 

Ushbu dissertatsiyada [mavzu] doirasida olib borilgan ilmiy izlanishlar natijasida [asosiy maqsad]ga erishildi. Tadqiqot davomida quyidagi asosiy ilmiy natijalarga erishildi:

1. [1-natija: qisqacha mohiyati, ilmiy yangiligi]

2. [2-natija: yangi metod/yondashuv/model]

3. [3-natija: tajriba/sinov asosidagi dalillar]

...

Olingan natijalar nazariy jihatdan [ilmiy hissa] qo‘shdi. Ayniqsa, [aniq natija] ilmiy adabiyotda ilgari yoritilmagan masalaga yangi yondashuv taklif qiladi.

Amaliy nuqtai nazardan, [amaliy natijalar] [soha nomi]da muammolarni yechishda qo‘llanilishi mumkin. Mazkur ish asosida [platforma, metodika, tavsiyalar] ishlab chiqildi va [joy nomi]da joriy etildi.

Tadqiqot natijalari asosida [maqolalar soni], [konferensiya ishtiroklari], va [mualliflik guvohnomasi/yaratilgan dastur] kabi natijalar qo‘lga kiritildi.

Mazkur dissertatsiya ayrim yo‘nalishlarda o‘z tadqiqot doirasiga ega bo‘lsa-da, kelgusida [mavzu davomchiligi yoki yangi yo‘nalish] bo‘yicha tadqiqotlar olib borish maqsadga muvofiq hisoblanadi.

Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining xulosa qismini foydali maslahatlar

Xulosa yozishni oxirgi bosqichga qoldiring, ya’ni barcha boblar yakunlangach.

Bo‘lim natijalaridan xulosa ajratib yozing, keyin ularni umumlashtiring.

Iqtiboslar bermang, bu bobda o‘zingizning xulosangiz asosiy bo‘lishi kerak.

Statistik ma’lumotlar keltirilsa, ular isbotlangan bo‘lishi zarur.

Xulosa qilib aytganda, Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining xulosa qismini – tadqiqotning ilmiy pishganlik darajasini ko‘rsatuvchi markaziy komponent hisoblanadi. Uning ilmiy-nazariy asosda to‘g‘ri tashkil etilishi:

ilmiy yangilikni aniq ajratib ko‘rsatishga,

tadqiqot natijalarining baholovchanligini oshirishga,

va amaliyotda qo‘llash imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladi.

Ushbu yo‘nalish bo‘yicha olib borilayotgan ilmiy-metodik takomillashtirishlar nafaqat dissertatsiyalar sifatini oshiradi, balki umuman olganda milliy ilmiy maktablar rivojiga hissa qo‘shadi.